Maria Skłodowska-Curie to jedyna kobieta, która dwukrotnie otrzymała Nagrodę Nobla w dwóch dziedzinach naukowych. 100 lat po przyznaniu jej po raz drugi tego prestiżowego trofeum Sejm RP rok 2011 ogłosił Rokiem Marii Skłodowskiej-Curie. „Żaden pomnik nie jest zbyt wspaniały dla osoby obdarzonej nie tylko wielkimi zdolnościami, lecz także wolą tak silną, że aż zmieniającą świat”.
Maria Skłodowska-Curie urodziła się w 1867 r. w Warszawie, w domu przy ulicy Freta, gdzie dziś znajduje się jej Muzeum. Po skończeniu 19 lat wyjechała do Francji, aby podjąć studia na paryskiej Sorbonie. Jako pierwsza kobieta w historii Sorbony zdała egzaminy wstępne na wydział fizyki i chemii, po czym udowodniła, że nikt z rówieśników nie ma szans, by się jej równać. Stopień licencjata nauk fizycznych uzyskała już w lipcu 1893 r. jako najlepszy student roku. Wkrótce zdobyła licencjat z matematyki.
Pochodziła z rodziny, w której pielęgnowano tradycje patriotyczne. Była osobą wszechstronnie uzdolnioną: znała pięć języków, interesowała się socjologią, psychologią i naukami ścisłymi. Pod koniec lat 80. XIX w. organizowała zajęcia dla dzieci wiejskich i uczyła je języka polskiego, historii oraz algebry – w ten sposób wcielała w czyn ideały pozytywizmu.
Za tę nielegalną działalność groziło jej nawet zesłanie. W 1903 r. wspólnie z mężem, Piotrem Curie, otrzymała Nagrodę Nobla z fizyki za badania nad promieniotwórczością – świat dowiedział się o pierwszym Noblu dla kobiety, do tego pochodzącej z nieistniejącej Polski. W 1911 r. za odkrycie nowych pierwiastków, radu i polonu, nagrodzono ją Nagrodą Nobla w dziedzinie chemii. Jej odkrycia to nie tylko rad i polon. Konsekwencją jej pracy jest również powstanie sztucznej promieniotwórczości czy technik radiacyjnych wykorzystywanych np. przy konserwacji dzieł sztuki. To dzięki jej odkryciom powstała radiochemia – nowa gałąź chemii. Pod jej osobistym kierunkiem prowadzono pierwsze badania nad leczeniem raka za pomocą promieniowania jonizującego. Podczas I wojny światowej
organizowała ruchome stacje rengenowskie, dostawała się na front i szkoliła personel medyczny, jak wykonywać prześwietlenia. Swoje naukowe zainteresowania przekazała starszej córce – Irenie, która rok po śmierci matki, wspólnie z mężem, również otrzymała Nagrodę Nobla w 1935 r. za odkrycie sztucznej promieniotwórzości. W 2009 r. brytyjski magazyn „New Scientist” uznał polską uczoną za największą kobietę naukowca wszechczasów.
Uroczyste rozpoczęcie Roku Marii Skłodowskiej-Curie odbyło się 29 stycznia w paryskiej Sorbonie. Wziął w nim udział prezydent Francji Nicolas Sarkozy. Program obchodów Roku Marii Skłodowskiej-Curie adresowany jest do różnych grup społecznych – będą to konferencje naukowe tworzone przez naukowców dla naukowców, wydarzenia popularnonaukowe, konferencje i konkursy dla młodzieży oraz specjalny program dla najmłodszych dzieci. Roczne obchody oficjalnie zakończy uroczystość na Zamku Królewskim w Warszawie, która odbędzie się 25 listopada. Oprócz Marii Skłodowskiej-Curie patronami roku 2011 są także Jan Heweliusz i Czesław Miłosz.
Halina Porębska
