14 stycznia mija 10. rocznica śmierci Jerzego Grotowskiego, wybitnego reżysera, teoretyka teatru, pedagoga, twórcy metody aktorskiej, jednego z naj-większych reformatorów teatru XX w.
Urodził się 11 sierpnia 1933 r. w Rzeszowie. W roku 1955 ukończył Wydział Aktorski Państwowej Wyższej Szkoły Teatralnej w Krakowie,
następnie studiował reżyserię w Instytucie Teatralnym w Moskwie, gdzie zapoznał się z technikami aktorskimi i artys-tycznymi Stanisławskiego, Wachtangowa i Meyerholda. Po powrocie do kraju został asystentem w krakowskiej uczelni i rozpoczął tam studia reżyserskie. W 1957 r.
debiutował w Starym Teatrze w Kra-kowie reżyserując „Krzesła” Eugena Ionescu. W 1959 r. przeniósł się na stałe do Opola, gdzie objął kierownic-two artystyczne Teatru 13 Rzędów. Kierownikiem literackim placówki został mianowany Ludwik Flaszen. Współpraca Grotowskiego z Flasze-nem zaowocowała wkrótce stwo-rzeniem teatru awangardowego, który stał się także prężnym artystycznym ośrodkiem badawczym. Po likwidacji teatru w Opolu, Grotowski wraz z zes-połem przeniósł się do Wrocławia, gdzie założył Teatr Laboratorium. Pierwsza premiera Teatru Laboratorium w nowym miejscu to IV wariant Akropolis według Stanisława Wyspiańskiego, przygotowany przy współpracy Józefa Szajny.
Założony przez niego teatr należy do najważ-niejszych instytucji sztuki XX w. To właśnie tu tworzył swoje budzące zachwyt, sprzeciw i dyskusje spektakle „Książę niezłomny” czy „Apocalipsis cum figuris”. Jerzy Grotowski był nie tylko twórcą teatru, ale i jego filo-zofem. W roku 1968 sformułował wydany m.in. w Sta-nach Zjednoczonych manifest „W kierunku teatru ubogiego”.
Laboratorium nie było klasycznym teatrem. Gro-towski zaproponował program „teatru uczestnictwa”. W jego spektaklach najważniejsi stawali się nie aktorzy czy wystawiony tekst, ale emocje, które wyzwalały się pomiędzy artystą a widzem. W ostatnim okresie pracy w Polsce, w latach 1978-1982 realizował program Teatru Zródeł. To w związku z nim podejmował podróże bada-cze do Indii i Ameryki Południowej, badając rytuały wspólne dla całej ludzkości, zachowania, których pocho-dzenia należy dopatrywać się u wspólnych przodków.
Od roku 1986 Jerzy Grotowski zamieszkał we Włoszech, w Pontederze koło Pizy. Stworzony przez niego we współpracy z Uniwersytetem Kalifornijskim i Centrum Petera Brooka ośrodek teatralny realizował jego autorski program artystyczno-badawczy.
Grotowski jest trzecim, obok Adama Mickiewicza i Bronisława Geremka Polakiem, który został profesorem College de France. Wykładał na wielu prestiżowych uniwersytetach całego świata. Wiele z tych uczelni przyznało mu też tytuł doktora honoris causa (m.in. uniwersytet w Pittsburgu, Dr. Paul University w Chicago i Uniwersytet Wrocławski). Ostatni raz Grotowski odwiedził Polskę w marcu 1997 r. Zmarł 14 stycznia 1999 r. w Pontederze, we Włoszech.
Rok 2009 UNESCO ogłosiło Rokiem Jerzego.
Barbara Breabăn
