Dyplomacja polska, kierowana w latach 1993-1994 przez Andrzeja Olechowskiego, a następnie przez Wła-dysława Bartoszewskiego, zabiegała o rozszerzenie NATO na wschód. Nie chcąc naruszać równowagi politycznej w Rosji, USA i ich sojusznicy w Europie Zachodniej postępowali bardzo ostrożnie. Podczas brukselskiego szczytu NATO w styczniu 1994 r. pod-pisano program „Partnerstwa dla pokoju”, który w Pol-sce został oceniony jako krok zbyt nieśmiały, lecz zmie-rzający we właściwym kierunku.
Na początku kwietnia 1994 r. amerykański podsekretarz stanu, Tallbot, przybył do Polski, gdzie oświadczył, że „Partnerstwo dla pokoju” prowadzi Polskę i inne kraje regionu do NATO, ale nie określił, kiedy to nastąpi. Przeciw wejściu Polski do NATO ciągłe protestowała Rosja. Po spotkaniu amery-kańskiej sekretarz stanu Madeleine Albright, zwolenniczki rozszerzenia sojuszu, z prezydentem Jelcynem na Kremlu w lutym, a także po szczycie Clinton-Jelcyn w marcu 1997 r., wejście Polski do NATO przybliżyło się, a naciski Kremla nieco osłabły.
Rząd Jerzego Buzka kontynuował dotychczasową politykę zagraniczną. Premier rozpoczął swoją działalność międzynarodową w listopadzie 1997 r. wizytą w Stolicy Apostolskiej. W działalności dyplomatycznej Polska skupiała się na bliskich i częstych kontaktach z pań-stwami NATO i UE, nie zapominając też o znaczeniu stosunków z Rosją oraz z sąsiadami Europy Środkowej i Wschodniej.
W latach 1998-1999 szybkimi krokami zbliżały się rozstrzygnięcia w sprawie polskiego wejścia do NATO i Unii Europejskiej, które nieodmiennie stanowiły główne priorytety polskiej polityki zagranicznej. W listopadzie 1997 r. rząd RP przyjął warunki sojuszu, a podczas spotkania na szczycie Unii Europejskiej w Luksemburgu premier Buzek otrzymał zaproszenie do rokowań o wej-ście do UE dla Polski. Dwa dni później, w dniu 16 grudnia, szefowie dyplomacji państw NATO podpisali w Brukseli protokoły o przyjęciu Polski, Czech i Węgier do sojuszu. Wymagały one jeszcze ratyfikacji przez państwa człon-kowskie. W lipcu 1998 r. premier Buzek gościł w USA, gdzie podziękował za amerykańskie poparcie dla pol-skiego wejścia do NATO.
Pozytywny klimat dla negocjacji o wejście Polski do Unii Europejskiej tworzyły rozmowy na najwyższym szczeblu. Między innymi w lutym 1998 r. prezydenci Francji, Niemiec i Polski potwierdzili w Poznaniu wolę szybkiego włączenia kraju w struktury europejskie. 30 marca 1998 r. oficjalnie zapoczątkowano rozmowy na temat wejścia Polski do UE. Głównym negocjatorem został Jan Kułakowski. W grudniu 1998 r., podczas spotkania na szczycie Unii Europejskiej, premier Buzek otrzymał oficjalne zaproszenie dla Polski do rokowań o wejście do Unii. Kolejny jej szczyt, w końcu marca 1999 r., otworzył wreszcie przed Polską drzwi do Wspólnoty. Duże znaczenie dla wzmocnienia pozycji Polski na arenie międzynarodowej miało objęcie przez ministra spraw zagranicznych Bronisława Geremka przewodnictwa w Organizacji Bezpieczeństwa i Współ-pracy w Europie na rok 1998 i jego bardzo aktywna działalność w tym zakresie.
W drugiej połowie 1998 r. trwały przygotowania polityczne i wojskowe do przyjęcia Polski do NATO. W styczniu 1999 r. Polska została oficjalnie zaproszona do sojuszu. 17 lutego Sejm i Senat uchwaliły ustawę upoważniającą prezydenta do ratyfikacji Traktatu Pół-nocnoatlantyckiego. 26 marca prezydenci Polski i Czech podpisali w Pradze akty ratyfikacyjne NATO, co było ostatnim warunkiem przystąpienia do sojuszu. Tak więc,w dziesięć lat po rozpoczęciu procesu transformacji, niepodległa i demokratyczna Polska postawiła decydu-jący krok, wywołujący dalekosiężne skutki dla jej bez-pieczeństwa, stabilizacji politycznej i rozwoju gospodar-czego. Przez ten wybór Polska, z pomocą Zachodu, przekreśliła ostatecznie dziedzictwo Jałty, umacniając swe bezpieczeństwo w koniunkturze geopolitycznej, jakiej kraj nasz nie znał od trzystu lat.
Barbara Breabăn
